به نقل از «ایسنا»

تاریخچه شله مشهدی به چه دورانی از محرم باز می‌گردد؟

تاریخ انتشار: ۶ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۳۲۶۶۴

ایسنا/خراسان رضوی سنت طبخ شله مشهدی سال‌های سال است که در مشهد و در ایامی خاص صورت می‌گیرد؛ شله غذایی سنتی است که روش‌های ویژه‌ای برای پخت آن وجود دارد و در حقیقت می‌توان گفت که بر پایه آداب و رسومی خاص تهیه می‌شود.

محمد رحیمی‌خوش، کارشناس گردشگری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص خصوصیات شله مشهدی اظهار کرد: شله مشهدی نوعی هریسه یا غذای سنتی است که در آن از انواع حبوبات استفاده می‌شود و تاریخچه آن به دوران حمله مغول‌ها به ایران بازمی‌گردد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در آن زمان به علت حمله مغول‌ها به ایران قحطی، کشور و خصوصا منطقه خراسان که خط مقدم نبرد با مغول‌ها بود را فراگرفته و بسیاری از مناطق مانند نیشابور و سبزوار را درگیرکرده بود و سربازان و ایلخانان مغول همه دام‌ها را برای ارتزاق و نیز ایجاد سرمایه‌گذاری به غنیمت می‌گرفتند.

وی افزود: در واقع شغل اصلی مغول‌ها در بیابان‌های مغولستان بیشتر دامداری و عشایری بود و اکثرا به صورت کوچ‌نشینی و قبیله‌ای زندگی می‌کردند و همانطور که جنگ‌آوران زبده‌ای بودند دامداران و عشایر حرفه‌ای به حساب می‌آمدند، از همین رو در این دوران آش حلیم یکی از غذاهای محبوب در منطقه نیشابور، سبزوار و مشهد کنونی بود که آن را بسیار طبخ می‌کردند. در حلیم از گندم، بلغور و نیز گوشت فراوان استفاده می‌شد و در فرآیند خاصی از طبخ که نسبتا طولانی هم بود آن را فراوری کرده و می‌پختند تا آشی نسبتا لطیف و مقوی به دست آید.

اولین نسل شله به دوران مغول بازمی‌گردد

این استاد گردشگری بیان کرد: با حمله مغلول‌ها و کمبود شدید گوشت، مردم آن مناطق تصمیم به جایگزین کردن حبوبات به جای گوشت گرفتند و از آنجا که حبوبات با ذائقه مغول‌ها جور در نمی‌آمد و به هیچ عنوان آن را نمی‌پسندیدند، از آن نیز خوراکی طبخ نمی‌کردند. در حلیم به جای گوشت و گندم صرفا از بلغورگندم و حبوبات مختلف استفاده می‌شد، از همین رو حلیم مادر شله محسوب می‌شود و اولین نسل شله محصول این دوران بود که به طور کامل بدون گوشت پخته می‌شد.

وی تصریح کرد: فرآیند طبخ این آش تا اواسط قرن ۱۳ میلادی که لشکرکشی مغول‌ها و غارت و اشغال ایران ادامه داشت، همچنان به همین صورت پابرجا بود تا آنکه پس از مرگ چنگیزخان و تقسیم مناطق اشغالی میان فرزندان و ایل‌های مغول در ایران حکومت ایلخانیان به استقرار رسید و تا اواسط قرن چهاردهم میلادی تقریبا ۱۰۰ سال بر ایران حکمرانی کردند و کشور و ملت ایران به لحاظ علمی، فرهنگی، هنری و معماری بسیار پیشرفته‌تر و سرآمدتر از اقوام مغول شد.

رحیمی‌خوش بیان کرد: در این دوران به دلیل ایجاد زمینه‌های رشد اقتصادی، شرایط تا حدودی بهبود پیدا کرد و به تدریج گوشت نیز به شله با همان ترکیب حبوبات و بلغور اضافه شد. همچنین در همین دوران بود که به دلیل ارتباط قوی بازرگانان ایرانی با تجار هندی ادویه‌های متنوع کشور هند نیز وارد ایران شد. از مهمترین ادویه‌هایی که به این آش اضافه شد انواع فلفل‌ها و خصوصا جوز بویا یا جوز هندی بود.

وی اضافه کرد: این غذا با گوشت گوسفند طبخ نمی‌شد بلکه با گوشت گاو و چربی استخوان یا قلم گاو فرآوری می‌شد و یکی از مهمترین دلایل اضافه کردن ادویه‌های هندی با طبع گرم به این آش از بین بردن طبع سرد گوشت گاو بود، چراکه طب سنتی و ایران اسلامی عموما بر طبع غذاها و مزاج افراد و تطبیق داشتن این‌ها با یکدیگر سفارش و تاکید فراوانی داشتند.

این کارشناس گردشگری خاطرنشان کرد: این شرایط تقریبا تا دوران قاجار به این صورت ادامه پیدا کرد و سبک پخت این آش به این شکل در اکثر مناطق خراسان خصوصا منطقه خراسان رضوی فعلی توسعه یافت. در دوران قاجار این آش مقوی که یک وعده غذایی کامل و سنگین محسوب می‌شد در سرو آن مقداری قیمه به آن اضافه کردند، چراکه شاهان یا ثروتمندان رسم داشتند در مراسم هم گاو و هم گوسفند قربانی می‌کردند و با گوشت گاو آش شله را می‌پختند و با گوشت گوسفند خورشت قیمه را طبخ می‌کردند و چون میزان خورشت قیمه و گوشت گوسفند کمتر از آش شله بود، شله را به عنوان غذای اصلی و خورشت قیمه را در ظرف کوچکتر به عنوان چاشنی در کنار آن قرار می‌دادند.

وی ادامه داد: در اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی با توجه به سوء اقبال عموم مردم به گوشت گاو به دلیل ناسازگاری آن با برخی مزاج‌ها و نسبتا سخت هضم بودن آن خصوصا برای کودکان، به تدریج گوشت گاو از طرز تهیه این آش حذف و تمام مراحل پخت آن با گوشت گوسفند انجام شد.

ثبت شله مشهدی در فهرست آثار ملی ناملموس

رحیمی‌خوش تصریح کرد: در دوران ۸ سال دفاع مقدس شله مشهدی یکی از پرطرفدارترین غذاهای ایستگاه‌های صلواتی برای رزمندگان اسلام بود که به منظور صرفه‌جویی در وقت و مواد اولیه قیمه، از چاشنی که در ظرف کنار شله بود به تزئینی بر روی آن تبدیل شد.

وی افزود: از آنجا که در پخت شله حبوبات زیادی مصرف می‌شود، مدت زمانی که برای پخت آن لازم است، کمی طولانی‌ است. شله یکی از معروف‌ترین غذاهای محلی خراسان رضوی به شمار می‌آید که در فهرست آثار ملی ناملموس منطقه مشهد نیز به ثبت رسیده است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: گردشگري عاشورا محرم شله مشهدی میراث ناملموس غذای نذری مشهد محرم و صفر استانی اجتماعی استانی فرهنگی و هنری عاشورا محرم 1402 استانی شهرستانها عاشورای حسینی محرم امام حسين ع استانی اجتماعی استانی فرهنگی و هنری عاشورا محرم 1402 گوشت گوسفند شله مشهدی گوشت گاو مغول ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۳۲۶۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جبهه انقلاب اختلافات جزیی را کنار بگذارد

به گزارش خبرگزاری مهر، «محسن رضایی» دبیر شورایعالی هماهنگی اقتصادی سران قوا در حاشیه کمیسیون تخصصی این شورا با بیان اینکه انقلاب شکوهمند اسلامی ایران بر پایه ارزش‌های والایی همچون برادری، ایثار، فداکاری و وحدت بنا شده است، اظهار کرد: این ارزش‌ها بودند که مردم ایران را در برابر ظلم و ستم رژیم پهلوی متحد کردند و آن‌ها را به سوی پیروزی رهنمون داشتند.

وی ادامه داد: دو گوهر گران‌بهای برادری و وحدت در قلب انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس می‌درخشیدند و این دو ارزش، ریشه در فطرت پاک انسان و تعالیم بلند اسلام دارند و رمز موفقیت و پیروزی ما در سخت‌ترین دوران تاریخ کشورمان بوده‌اند.

رضایی با یادآوری جانفشانی مردم و رزمندگان در دوران دفاع مقدس گفت: روح برادری، قوای رزمندگان ما را چند برابر و آن‌ها را به معجزاتی در میدان نبرد تبدیل می‌کرد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: متاسفانه در سال‌های اخیر، شاهد کم‌رنگ شدن این ارزش‌ها در جامعه بوده‌ایم. این موضوع، نه تنها به ضرر انسجام و همبستگی ملی است بلکه مانعی در برابر پیشرفت و توسعه کشور نیز به شمار می‌رود.

وی افزود: دشمنان قسم‌خورده این ملت، همواره در تلاش برای ایجاد تفرقه و نفاق برای منحرف‌کردن مسیر پیشرفت ایران هستند؛ لذا ما باید با هوشیاری و بصیرت، در برابر این توطئه‌ها ایستادگی کنیم و با تکیه بر ارزش‌های مشترک خود، جبهه‌ای واحد و قدرتمند تشکیل دهیم.

دبیر شورایعالی هماهنگی اقتصادی سران قوا با تاکید بر اینکه جبهه انقلاب باید با کنار گذاشتن اختلافات جزیی و سلایق شخصی، حول محور منافع ملی و آرمان‌های انقلاب اسلامی حرکت کند، افزود: همان‌طور که پیش از این بارها تاکید کردم، فقط با وحدت و همدلی می‌توانیم به آرمان‌های خود که همانا ساختن ایران قوی، مقتدر و آباد است، دست پیدا کنیم.

وی گفت: از همه فعالان سیاسی، دلسوزان انقلاب و جبهه انقلاب اسلامی می‌خواهم که با درک شرایط حساس کنونی، تمام تلاش خود را برای حفظ و تقویت وحدت و برادری در جبهه انقلاب به کار گیرند تا با گام‌های استوار در مسیر پیشرفت و توسعه کشور حرکت کنیم.

کد خبر 6092731